استاد سرآهنگ هنرمند شناخته شدۀ موسیقی کلاسیک
که چندی قبل به دعوت (آل اندیا رادیو) در یک فستیوال موسیقی از طرف
افغانستان شرکت ورزیده بود دوباره با پیروزی به وطن بازگشت. برای تبریک گفتن این
موفقیت سراغ اش رفتم.
در همان اولین نگاه استاد طوری دیگری به نظرم آمد. استاد ریش
اش را نتراشیده بود و دیده میشد که برف پیری مو های سیاهش را سپید ساخته است.
گفتم : استاد خسته بنظر میرسید
خندید و
گفت : شاید میخواهی بگویی که پیر شده ام. اما باید بدانی که گذشت زمان هنرمند را
از شر پیری بدور میدارد. اگر سخنم را باور نداری این دو مصرع گویندۀ دل آگاه را بشنو
تا گفته ام را خوب دریابی :
مگو که پیر شدی عاشقی نمیزیبد
شراب کهنۀ ما نشۀ دگر
دارد
مکثی کرد و من بلافاصله پرسیدم
فستیوال موسیقی (رادیو سنگیت سملن) چه وقت و در
کجا دایر گردید؟
استاد گفت : فستیوال موسیقی (رادیو سنگیت) در
آغاز ماۀ دلو سال گذشته در دهلی جدید برگزار شد.
منظور از تدویر فستیوال موسیقی (رادیو سنگیت
سملن) چه بود ؟
گفت : منظور از تدویر این فستیوال موسیقی یک
مسابقۀ هنری بود.
در این فستیوال آیا
چهره های معروف موسیقی هند هم شرکت ورزیده بودند؟
: در این فستیوال عدۀ
زیادی از استادان موسیقی هند مانند امیر خان، نثار حسین خان، پبهم سنجوشی، کمار
گندرا، جشن راج و برخی دیگری از آنها شرکت کرده بودند.
آیا در فستیوال موسیقی (رادیو
سنگیت سملن) بدون افغانستان از هنرمندان دیگر ممالک هم دعوت شده بودند؟
: از افغانستان در
فستیوال مذکور تنها من دعوت شده بودم، اما از دیگر ممالک هیچ هنرمندی آنجا نبود.
از نگاۀ موسیقی در این
فستیوال چه نوع موسیقی بیشتر مورد توجه بود؟
: در اجندای فستیوال
تنها موسیقی کلاسیک پیشبینی شده بود.
در آنجا رقابت هنری
چگونه صروت گرفت ؟
: در این هنر نمایی
تمام اسرار و رموز موسیقی مورد دقت قرار گرفت و صحنه هنرنمایی که مالامال از رقابت
های هنری بود، از نظر خوبی یا بدی در رادیو و جراید مورد نقد و انتقاد قرار گرفت.
در این فستیوال هنری چه
کسانی بیشتر موفق بودند؟
: در میدان رقابت هنری
همگان همسان با استعداد خویش مورد توجه علاقمندان قرار میگرفت. لیکن امیر خان یکه
تاز صحنه بود.
بنظر شما رمز موفقیت
استاد امیرخان در این فستیوال بسته به چه عواملی بود؟
: رمز موفقیت هنرمند در
چنین رقابت های هنری در حقیقت بستگی به انکشاف و پیشرفت هنر موسیقی در کشور، آرامش
خاطر هنرمند، استفادۀ مطلوب از وقت، تقدیر از هنرمند و مداومت در کار های هنری
میباشد. یعنی اگر هنر قدر شود، هنرمند دایم به مشق و تمرین بپردازد و خاطری آرام
داشته باشد دیگر مشکلی برایش نمی ماند.
لطفاَ آهنگ های را که
در فستیوال موسیقی (رادیو سنگیت سملن) شنوانده اید، نام ببرید !
: هر روز صبح، یکساعت و
چهل دقیقه (میانگی تودی) که مخترع آن تان حسین است و همچنان بیست دقیقه تمهری
بهرود نین میخواندم. موفقیتی که از شنواندن این آهنگها نصیبم شد از طریق ریاست
موسیقی (آل اندیا رادیو) رسماَ به افغانستان خبر داده شده است و من خوشحالم که نام
افغانستان عزیز در هند پُر آوازه شده است.
امسال در فستیوال مذکور
چه نام تازه ای را کمایی کرده اید؟
: چند سال پیش در یک
فستیوال موسیقی هند نام (سرتاج موسیقی) را کمایی کردم اما در این فستیوال جایزه و
نام مورد بحث نبود. به همین دلیل بکدام لقب تازه ای نایل نگردیدم.
اینگونه القاب موسیقی
چه امتیازی دارد؟
: امیتاز لقب در موسیقی
مُعرف شخصیت هنری هنرمند بحساب میآید.
وضع فعلی موسیقی
افغانستان به نظر شما چگونه است؟
: وضع فعلی هنر موسیقی
افغانستان از نگاۀ علمی چون گذشته هاست. زیرا در سابق موسیقی اساسی و علمی رواج
نیافته بود و حالا نیز کسی آنرا تعقیب و دنبال نمیکند. دلیل آن نیز اینست که هیچ
کسی موسیقی علمی را نمیداند تا به دیگران بیآموزد. همان سان آرزو مندانی نیز سراغ
شده نیمتوانند که این هنر را بصورت درست و اساسی بیآموزند. موسیقی فعلی برای طبع
تنوع پسند برخی از شنوندگان در خور اندیشه است. سازها، آواز ها و طرز های که در
این اوآخر به وسیلۀ دوستداران موسیقی اماتور تهیه و ترتیب میگردد نیز برای چهار
پنج دقیقه قابل هضم است و در اندک فرصتی در گوشها جذب میشود. از این رو تعغیر و
تحول آنهم بیشتر محسوس میباشد. با وجود اینکه در گذشته های دورکلاسیک چندان رواج
نداشت و هنر دوستان، علاقمند طرز و غزل بودند، سروده های ادبی، تصوفی، اندری و
حکمتی در دلهای شنوندگان جا میگرفت و تاثیر میبخشید و محافل هنر موسیقی دور از
حرکات اخلالگران موسیقی ناشناس رونق بس ارزنده ای داشت. لیکن امروز کمیت این هنر
مورد بحث است نه کیفیت آن. زیرا نه سُری در تال دیده میشود و نه کیفیتی در آهنگ و
هماهنگی سُر و تال که بکلی فرآموش گردیده است. اما با آنهم جای خوشی است که با
استفاده از وقت چاشنی های بیست، سی دقیقه ای به آهنگهای چهار، پنج دقیقه یی جاخالی
کرد و عوض غزلیات و اشعار سعدی، حافظ، صائب و سلیم، گلدان انار، شاکوکو جان، داد و
بیداد و سَیلِ میلۀ گل غُندی گوشها را مینوازد.
شاید قضاوت بنده ناپسند
بنماید ولی پروگرامهای رادیو نمایانگر این واقعیت است که آهنگ های محلی و آواز های
(کلی والی) موسیقی علمی را زیر تسلط آورده است. باید متذکر شد که در این قسمت شعب
نشراتی رادیو مقصر نیست. بلکه تقصیر از آنعده هنرمندانیست که طی سی چهل سال خود را
فریب دادند و هنر را بازیچه خویش ساختند. آنها در صد ها مجلس و محفل عروسی بیش از
پنج یا شش طرز کهنه و پیش پا افتاده را نمیخوانند که از رادیو هم شنیده میشود. این
عده هنرمندان عزیز از بس در کار های هنر کم مایه اند حتی طی یکسال هم موفق به
ساختن دو طرز نو شده نمیتوانند. اما بقدری دعوی هنرمندی میکنند که گوش فلک از آواز
شان کر میشود. در حالیکه هنر شان تنها از وضع نامطلوب روز آرایش یافته و در محافل عروسی شهرتی نصیب
شان میگردد و بس.
انکشاف سلیم موسیقی
علمی کشور به عقیدۀ شما بسته به چه عواملی است؟
: به باور من انکشاف
موسیقی علمی مربوط به انتخاب شاگردان با ذوق موسیقی است. باید کسانی برای فراگرفتن
موسیقی انتخاب گردند که سن شان کم باشد تا رموز کار این هنر را دریابند و ذهن
کاوشگر شان، لحظه ای هم آنها را آرام نگذارد. به این ترتیب موسیقی شکل مطلوبتری
بخود خواهد گرفت و هنرمندان ارزنده تقدیم جامعه خواهد گردید. زیرا من به تجربه
دریافته ام که اینگونه شاگردان در اندکترین زمانی از رادیو و کورسهای شخصی خودم
دلسردانه موسیقی را در همان نقطۀ آغازین گذاشته و رفته اند. خلاصه انکشاف سلیم موسیقی بسته به علاقۀ
شاگردان، موجودیت کورسهای مجهز هنری،
استادان چیزفهم و متخصص و بالاخره تقدیر از خدمات هنرمند نظر به لیاقت درجۀ علمی
او میباشد. آمریت موسیقی وزارت اطلاعات و کلتور در این اوآخر دست به چنین کوششها زده
است. امیدوارم که آنها بتوانند به وسیلۀ نوت و دروس کتبی نیز برای شاگردان خدمت
کنند و اگر لازم بدانند که این کار شان از راۀ رادیو و مجلات به نشر برسد برای
علاقمندان موسیقی خیلی مفید خواهد بود.
شما با آمریت موسیقی
همکاری میکنید؟
: این ریاست از من هم
دعوت کرده بود تا برای شاگردانِ کورس موسیقی درس بدهم. لیکن من تا اکنون جواب مثبت
نداده ام و علتش هم اینست که در انتخاب شاگردان کورس ذوق و استعداد را از نگاۀ سن
در نظر نگرفته اند. البته وقتی که این مشکل حل شد برای خدمتگزاری حاضرم. در گذشته
من شاگردان زیادی تقدیم به جامعه کرده ام که چهره های شناخته شدۀ موسیقی وطن به
حساب میروند. از جملۀ محمد کبیر، فقیر حسن، لطیف جان، سلیم کندهاری، شریف پرونتا
را میتوان نامبرد. البته در آینده هم خدماتی را که در خور یک فرد وطن دوست باشد
انجام خواهم داد. همچنان رسالۀ (قانون طَرَب) که در حقیقت رهنمای موسیقی است را من
تالیف نموده ام که ممکن به نشر برسد. آنگاه ادعای خدمت گزاری ام را هموطنان هنر
دوست خوبتر تائید خواهند کرد. همچنان آرزو دارم که مشعل تابنده موسیقی را به اسلوب
خیلی اساسی، پسر هنرمندم الطاف حسین به اثر تشویق من روشن نگهدارد. استاد سرآهنگ
میگوید خلاف عقیدۀ برخی از بدگویان، هروقتی که گردانندگان دستگاه های هنری خواسته
باشند، من برای پرورش استعداد های نوخاستگان وظیفه ام را انجام میدهم.
مجلۀ ژوندون شمارۀ دوازده،
مورخ نزده جوزا سال ١٣٥٢
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر