به طرف جنوب شهر کابل
درۀ وجود دارد که به نام شهدای صالحین یاد میگردد.
در این دره که زمانی سرسبز و
ارغوان زاری بود و دامنه های کوه های با صفای دو طرف آن اهالی کابل حضیره ها و
مقابر رفتگان خود را اعمار نموده اند که در هر طرف مزارات، گنبد ها، صُفه های
کتاره دار، صندوق ها و لوایح سنگی منقش و مقابر خاکی نظر بیننده را جلب میکند.
در انتهای درۀ مذکور
یک باغچۀ خوش آب و هوا، دارای حوض بزرگ آب و گلخانۀ قشنگ با چند گنبد و مقابر سنگ
مرـ مر وجود دارد. در داخل این باغچه
تعمیر بزرگ پُخته کاری از سنگ و سمنت و آهن پوش قرار دارد. در داخل تعمیر مذکور دو
قبر طولانی که از سنگ های مر مرین سفید،
سرخ، سبز و سیاه قیمتی که با اسلوب جدید و اعلی توسط فابریکه حجاری کابل صندوق شده
و بنام جبیر و تمیم صاحب انصار (رض) شهرت دارند، پهلوی هم قرار دارند.
این دو قبر که توسط
ده عدد فیل پایه استوانه یی بزرگ محاط و بالای یک صُفحه که یک متر از سطح و فرش
تعمیر بلند و از سنگ های مرـ مر تراشیده شده منقش اعمار گردیده جلوۀ خاصی دارد.
چهار گوشۀ این صُفحه با سنگ های مر مر سیاه و سفید مربع شکل فرش و برای نشستن
زایرین و تلاوت قرآن کریم اختصاص داده شده است.
در سقف تعمیر که
دارای کلکین های هواکش میباشد سه عدد آویزه های برقی برای تنویر داخل تعمیر آویزان
و در کمر دیوار های چهار طرف، سوره (الرحمن) شریف به خط کوفی نوشته شده که به
زیبایی و شکوه داخل زیارت افزوده است.
کتیبۀ سنگی در فراز
دروازۀ دخولی زیارت که از چوب چهار مغز شبکه کاری شده موجود و حاوی تاریخ تعمیر
است که بر مبنای آن این زیارت در سال ١٢٣٧ هـ. ق [ یعنی ١٩٨ سال قبل از امروز] از طرف شخصی بنام (الله
وردی خان) بنا یافته و مطابق شهرت تنها از جبیر انصار (رض) در آن نام برده شده
است.
در قسمت شمالی داخل
تعمیر زیارت کتبیه مر مرین دیگری که توسط چوکات سنگی سیاه قاب شده و بعد از آیه
کریمه قرآن مجید اشعاری راجع به تاریخ زیارت و تعمیر آن توسط جناب الحاج محمد
ابراهیم خلیل به خط نستعلیق نگاشته شده و بالای دیوار سمت شرق زیارت نصب گردیده
است. کتیبۀ مذکور و کتاب (مزارات کابل) تالیف محترم خلیل ثابت میسازد که یکی از این
دو قبر مربوط تمیم بن اسید (رض) بوده و
اما راجع به قبر دومی کدام معلومات داده نشده است. اما قرار که در کتاب (اسما
الرجال) چاپ مصر تذکر رفته جناب جبیر همراه
با تمیم صاحب (رض) در بین الجبلین کابل به شهادت رسیده اند.
جناب محمد ظاهر متولی
زیارت از قول پدر مرحوم خود (بابه عبدالقادر) که تقریباَ ١٢٠سال قبل [١٦١ سال قبل
از امروز] در زیارت مذکور متولی و مجاور بوده نقل میکند که " پدرم نظر به
تتبع که نموده بود میگفت که حضرت جبیر و تمیم صاحب انصار (رض) در وقت خلافت حضرت
عثمان (رض) همراه با دوازده هزار لشکر به قصد فتح کابل از راۀ غزنی به کابل آمده
بودند. در آن وقت پادشاۀ کابل (جیب پال شاه) پسر (رتبیل شاه) بوده و شهر کابل توسط
دیوار ها بلند حصار شده بود که بقایای آن بالای کوۀ شیردروازه و آسمایی تا حال نیز
موجود است. قوای اسلام و مجاهدین به شمول یک عدۀ زیاد صحابی کرام بعد از کوشش زیاد در ظرف ده شبانه روز پیکار حصار را شکسته به وادی کابل
وارد و به تبلیغ دین مبین اسلام پرداختند. اما اردوی جیب پال شاه بعد از یک هفته
دوباره بالای مسلمانان که در درۀ جنوب کابل یعنی شهدای صالحین موجوده مسکن گزین
شده بودند شب خون زده و بعد از به شهادت
رسانیدن یک تعداد زیاد مسلمین که در حدود پنجاه نفر صحابی کرام نیز شامل آنها بود،
قوای مسلمین را برای بار اول با شکست مواجه نمودند. اما اردوی مسلمین به سرکردگی
عبدالرحمن بن اشعت (رض) بعد از چندی دوباره بالای کابل حمله نموده شهر مذکور را
فتح نمودند".
محمد ظاهر افزود" یک کتیبۀ فلزی دیگر نیز نزد ما موجود است که در آن
تاریخ شهادت حضرات جبیر و تمیم انصار (رض) را در سال ٤٤ هـ تذکار داده علاوه میدارد که در نواحی شهدای
صالحین بیشتر از چهل صحابی کرام (رض) به شهادت رسیده اند که قبر های شان آشکار
نیست. اما یک تعداد زیاد صحابی در قسمت پائین شهدای صالحین که بنام دروازۀ جبه یاد
میشود مدفون هستند".
در قسمت عمارت فعلی جناب خلیل در کتاب مزارات واضح ساخته است که چون عمارت
سابقۀ این زیارت رو به انهدام و خرابی گذارده بود به امر محمد نادر شاه در سال ١٣٥٩
هـ . ق [ ١٣١٧ هـ . ش] به شکل موجود آباد
و ترمیم گردیده و برای آبیاری باغچه و نواحی آن از چشمه زیارتی که در نزدیکی آن
موقعیت دارد و بنام (نظرگاۀ خضر) شهرت دارد، آب توسط نل انتقال داده شد.
اما اساس تعمیر موجود در سال ١٣١٠ هـ .ش در عهد نادر خان گذاشته شده و ختم های
قرآن کریم در ماۀ مبارک رمضان و روز های جمعه را توسط قاری غلام حضرت (خطیب) که در
آن وقت امام و خطیب مسجد پل خشتی کابل بود، هدایت داد که تا امروز (١٣٥٢) به اساس
آن ختم های قرآن کریم در ماۀ رمضان و ایام جمعه توسط حفاظ جهید کشور ادامه دارد.
همچنان برای رفع مشکلات که در موسم زمستان نسبت انتقال جنازه ها و رفت و آمد
عراده جات به وجود میآمد سرک این محل توسط شاروالی کابل قیر گردید.
شک نیست که این مزار از مهمترین مزارات مبارک کشور است که اهالی شهر وغیره
زائرین دایم الوقت از فیض زیارتش بهره مند میگردند. در روز های جمعه خصوصاَ در
موسم بهار و طوفان گل ارغوان یک عدۀ زیاد مردم برای زیارت و تفریح به اینجا می
آمدند. میلۀ جبه که یکی از میله های مشهور باستانی اهالی کابل بوده در نواحی زیارت
جبیر و تمیم انصار (رض) برگزار میگردید.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر