نویسنده قاسم صیقل
با توجه به سابقۀ لیسۀ استقلال به حیث یکی از
سابقه ترین موسسه های علمی در کشور، فشردۀ از تاریخ آن را خدمت تان تقدیم میداریم.
در سال ١∙١٣ شمسی هنگامی که در افغانستان نهضت های مدنی و
عرفانی بوجود آمد مکتبی بنام (امانیه) تاسیس گردید که در ماۀ میزان همان سال رونق
بهتری را بخود گرفت.
اولین مدیر این مکتب جناب محمد اسعمیل خان بود
که معاونش عبدالرسول خان نامداشت. همچنان معلمین آن زمان عبارت بودند از مولانا
عبدالباقی خان، سید فاروق خان، عزیز احمد
خان، محمد عالم خان، صوفی بدر الدین خان، سید ظهیر الدین خان، محمد شفیع خان،
امیرمحمد خان ترجمان، غلام جان خان و مقام شاه خان.
باید یاد آور شد که در آن زمان مدیر فرانسوی
لیسه آقای (تنبر) و معلمین فرانسوی نیز آقایان (ژرا) و (فیورن) بودند. هچنان در
این هنگام چند معلم مصری برای تدریس جفرافیه استخدام گردیده بودند بنام های زیدان
بدران و نصیر. علاوه بر آنها چند معلم ایرانی نیز وجود داشتند مانند آقایان قدیمی
و شفیع. برعلاوه برای وقایۀ متعلمین در برابر امراض گوناگون، دوکتور رشید الدین
خان به حیث طبیب در این مکتب اجرای وظیفه می نمود.
پروگرام تعلیمی مکتب با نصاب درسی یا پروگرام
تعلیمی دیگر مکاتب مطابقت داشت با این تفاوت که در اینجا زبان فرانسوی نیز تدریس
میگردید.
در این زمان شاگردان دارای ینفورم یعنی لباس
متحد الکشل بودند که از تکه های پشمی تولیدی ماشین خانه ساخته شده بود. این مکتب
در ابتدا، لیلیه بود و هنوز از تشکیل آن یک و نیم ماه نگذشته بود که از کابل به
جبل السراج انتقال یافت. در آن زمان تعداد طلاب آن بیش از ٣٢٠ نفر نبود و به جز از یک صنف چهار، دو صنف سه و
دو صنف اول دیگر صنفی نداشت.
لیسۀ استقلال یا امانیه آن وقت بعد از یک و نیم
ماه اقامت در جبل السراج در اوایل ماۀ جدی سال ١٣٠١دوباره به کابل نقل مکان نمود و در همان سال
وزارت معارف مکتب امانیه را توسعه داده یک تعداد شاگردان جدید را از مکاتب ابتدایی
انتخاب کرده و در آن شامل نمود. برعلاوه بعضی اصطلاحات در امور تدریسی و اداری نیز
به عمل آمد.
بعد از آقای (تنبر) آقای (بونی) به حیث مدیر
فرانسوی مقرر گردید. معلمین آن دوره را قاری عبدالله خان، قاضی عبدالحقخان،
عبدالرحیم خان، میرافغان خان و صلاح الدین خان سلجوقی تشکیل میدادند.
ادارۀ این لیسه در سال ١٣٠٢ بعد از آنکه مکتب دیگری بنام مکتب امانی (نجات)
تاسیس گردید به اسم رییس المکتبین (استقلال و نجات) به ادیب افندی که اصلاَ
تحصیلات خویش را در شام ـ سوریه به پایۀ اکمال رسانیده بود، سپرده شد. در همین
زمان بود که تدریس زبان فرانسوی از صنف اول آغاز گردیده خریداری کتاب ها، تاسیس یک
کتابخانه و یک لابراتوار در این مکتب صورت گرفت.
در سال ١٣٠٣ تصمیم گرفته شد تا از شاگردان یک مقدار پول به
نام فیس اخذ گردد. به همین دلیل شاگردان به چهار دسته تقسیم گردیدند. دستۀ اول
باید هم پول غذا را می پرداختند و هم پول لباس خود را. دسته دوم صرفاَ پول غذا را
می پرداختند و پول لباس شان از طرف دولت پرداخته میشد. در حالی که دستۀ سوم پول
لباس را می پرداختند اما از پرداخت پول غذا معاف بودند و بالاخره دستۀ چهارم که
افرادی بسیار بی بضاعت بودند پول لباس و غذای شان، هر دو از طرف دولت پرداخته
میشد.
با سقوط دولت شاه امان الله و آغاز اغتشاشات در
سال ١٣٠٧ و رویکار آمدن حبیب الله کلکانی به معارف افغانستان صدمۀ
شدیدی وارد گردید. در این هنگام دروازه های مکاتب به روی همه شاگردان مسدود گردید.
اما با رویکار آمدن محمد نادر باز هم معارف مورد
توجه قرار گرفته و بار دیگر صدای شاگردان از مکاتب شنیده شد. در این زمان آقای
(ژرار) کفیل مدیریت فرانسوی و میرافغان به حیث معاون داخلی این لیسه اجرای وظیفه
می نمودند.
لیسۀ استقلال اولین دسته فارغ التحصیلان خود را
در سال ١٣١٣ به جامعه تقدیم نمود که فارغ التحصیلان آن دوره عبارت
بودند از آقایان دوکتور عبدالشکور، عبدالقیوم، عبدالرسول، محمد رضا، احمد علی
کهزاد، نوروز علی، محمد اسعمیل عَلَم، اسعمیل طاهری، غنی افضل و امیر محمد.
تلخیص و باز نویسی از ویبلاگ رنگارنگ
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر